امروزه آجر یکی از عناصر مهم و اصلی در ساختمان‌سازی است. از دوران باستان تاکنون بیشترین کاربرد را در کلیه ساختمان‌ها داشته است. به طور کلی آجر در کرسی چینی، دیوارسازی‌ها، ستون‌های قطور، پوشش انواع طاق‌ها و گنبدها، دیوارکشی‌ها، طاق نماسازی‌ها، کف‌پوش‌ها، اسکلت‌سازی و استخوان‌بندی و نماسازی بناهای بزرگ مانند مساجد، حسینیه‌ها، مدارس، کاخ‌ها، پل‌ها، کاروان سراها، بازارها، دکاکین، حجره‌ها، آب انبارها، منازل مسکونی شخصی و بسیاری دیگر به کار رفته و می رود.
آجرها را می‌توان بر اساس ویژگی‌های مختلف آن‌ها، ترکیب شیمیایی، کاربرد روش ساخت و رنگ‌شان طبقه‌بندی کرد. روش نوین امروزی، وسایل فنی و امکانات فراوانی را به دست معماران داده است که با وجود مدرن بودن، وسیله‌ای برای شکوفایی زیبایی‌شناسی آن‌ها باشد. آجر برای هر نوع ساخت و سازی کاربرد دارد و با وجود گذشت زمانی طولانی هنوز مدرن است.
انواع آجر در ساختمان سازی و ابعاد آن‌ها
در قسمت ساختمان سازی آجر به دو دسته تقسیم می‌شود: آجرهای فشاری، آجرهای ماشینی
آجرهای فشاری
این نوع آجر برای کلیه کارهای ساختمانی مانند گری چینی (دیوارهای باربر، دیوارهای حایل، تیغه چینی)، طاق ضربی و موارد دیگر مناسب است. به علت ناصاف بودن سطوح آن به آجر گری معروف است و دیوار‌چینی با این نوع آجر را گری چینی می‌نامند.
دلیل نام گذاری آن هم این است که، گویا در ابتدای تولید این نوع آجر خشت با دست زده می‌شد و با فشار دست و انگشتان کارگران خشت زن، گوشه‌های قالب به وسیله گل بر‌می‌گردید که به این علت، آن را آجر فشاری نامیدند.
انواع آجرهای فشاری نیز شامل موارد زیر می باشند:
آجر سبز: آجر سبز از نوع فشاری بوده که در کوره حرارت بیشتری دیده و رنگ آن کبود و کم‌رنگ یا سبز شده است. به علت پخت زیاد بسیار مقاوم، محکم و بادوام است. این نوع آجر در جاهایی که نیاز به مقاومت بیشتری می‌باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آجر خام در اثر کمی حرارت رنگش تغییر یافته ولی نامرغوب بوده و نباید در آجر‌چینی از آن استفاده کرد. این آجر در کوره‌های آجرپزی مجددا در همان جاهای قبلی خود چیده می‌شود. چون اولین بار در ایران از آجر فشاری توسط روس‌ها در ساخت سربازخانه‌ها مورد استفاده قرار گرفت، به نام قزاقی معروف شده است.
آجر ماشینی: آجر ماشینی شبیه آجرهای قزاقی و به رنگ‌های قرمز و سفید بوده و در نماسازی مصرف می گردد. تفاوت آن با آجر فشاری در جنس سفال و سوراخ‌هایی است که باعث سبکی آجر و چسبندگی مناسب با ملات می‌شود. این آجرها دارای گوشه‌های تیز و سطوح صاف هستند. آجر رنگی با اضافه کردن اکسید فلزات تهیه می‌شود.
اگر موقع چیدن آجر در کوره پخت به صورت چپ و راست روی هم چیده شوند آجر ابلق تهیه شده و روی آجر رگه‌های رنگی مورب دیده می‌شود که در نماسازی زیباست. با توجه به رنگ، آن‌ها را نام‌گذاری کرده‌اند مثل آجر پهن رنگی و سفید.
آجرهای ماشینی در ابعاد مختلف تولید می‌شوند که عبارتند از: آجرهای ماشینی و یا سوراخ‌دار که روی سطح آن ۸ یا ۱۰ سوراخ به قطر ۲ سانتی‌متر موجود است.
جنس این آجرها نسبت به آجر فشاری شکننده‌تر بوده و خاصیت مکندگی آب آن نسبت به آجر فشاری کم‌تر است.
آجرهای لعاب دار
همان‌طور که از اسم آن پیداست سطح آن مانند ظروف سفالی لعاب‌کاری می‌شود، در اندازه‌های مختلف و شکل‌های گوناگون جهت مصارف زیادی ساخته می‌شود.
موارد استفاده آجرهای لعاب دار: موارد استفاده آجرهای لعاب‌دار در نماسازی، کاشی‌کاری، کف‌سازی و کنار باغچه و قرنیز دیوارها می‌باشد. در مساجد و حسینیه‌ها از آن‌ها استفاده‌ی زیادی می‌شود از جمله: کتیبه های اطراف ساخت محراب، گنبد و سردرها و بسیاری موارد دیگر.
آجرهای سفال مجوف دیواری
آجرهای مجوف از جنس سفال بوده، دارای سوراخ‌هایی هستند که ضخامت جداره‌های آن حدود ۸ میلی‌متر می‌باشد و در ضخامت‌های مختلف به صورت مکعب مستطیل ساخته می‌شوند.
موارد استفاده: چون آجرهای سفال مجوف به صورت تو خالی می‌باشند و غیر باربر هستند، از آن‌ها در دیوار‌کشی انواع پارتیشن و جدا کننده‌ی فضاهای غیرباربر استفاده می‌شود. عایق حرارتی، صوتی و رطوبتی مناسبی در ساختمان می‌باشند. آجرهای مجرف دیواری از جنس ماسه سیمان هم تولید می‌شوند.
آجر سفال سقفی
این آجرها که در بنایی به نام بلوک سقفی معروف هستند، به پهنای ۴۰ سانتی متر و ارتفاع ۲۰ یا ۲۵ سانتی متر هستند. این آجرها دارای لبه مخصوصی می‌باشند که روی تیرچه قرار می‌گیرند و مانند آجرهای سفال در کارخانه تمام اتوماتیک تهیه می‌شوند. این آجرها برای پوشاندن سقف‌هایی که با تیرچه بتنی اجرا می‌شوند مورد استفاده قرار می‌گیرند و عایق صدا و حرارتی خوبی هستند.
آجرهای ماسه آهکی
آجرهای ماسه آهکی دارای سطوحی صاف و در رنگ‌های گوناگون تهیه می‌گردند و ابعاد آن اندازه آجرهای رسی می‌باشد و از جنس ماسه و مقداری آهک است.
موارد مصرف: در مصرف با آجر معمولی فرقی ندارد و مقاومت فشاری بیشتری نسبت به آن دارد. بیشتر در فرش کف و پله‌های داخلی ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آجرهای بتنی
آجرهای بتنی به شکل ها و اندازه های گوناگون، از ماسه سیمان و به وسیله ماشین آجر زنی دستی یا ماشینی تولید می‌شوند.
موارد مصرف: آجرهای بتنی به علت تنوع در شکل و رنگ در آجر فرش محوطه سازی (حیاط، پیاده رو خیابان و پارک‌ها) مورد استفاده قرار می‌گیرند.
آجرهای نسوز
از آجرهای نسوز به دلیل مقاومت حرارتی بالا، در پوشش درونی کوره های صنعتی استفاده می‌شود. آجرهای نسوز انواع مختلفی دارند. با توجه به نوع ماده استفاده شده در ترکیبات آن‌ها، گستره‌های مختلفی را تحمل می‌کنند. تا دهه ۱۹۶۰ از کرین و خاک نسوز برای پوشش کوره‌ها استفاده می‌شد، اما امروزه با ساخت انواع آجرهای نسوز از آن‌ها در پوشش داخلی کوره استفاده می‌شود.
انواع آجرها از نظر نوع مصرف
آجر معمولی
آجرهایی هستند که برای کارهای عمومی ساختمان مناسب هستند و به روش دستی یا ماشینی تولید می‌شوند.
آجرنما
به روش خاصی ساخته می‌شود تا هنگام مصرف بدون نیاز به اندود‌کاری با روکش های دیگر خود، دارای ظاهر مناسبی باشد، این نوع آجر هم می‌تواند به روش دستی یا ماشینی تولید شود.
آجر مهندسی مرغوب
این آجر دارای جسمی متراکم، پرقدرت و نیمه شیشه‌ای است و عمدتا در سازه‌های با قدرت تحمل بار زیاد به کار برده می‌شود. این آجر فقط به روش ماشینی تولید می‌شود.
آجرها در انواع متفاوتی تولید می‌شوند که تنوع این آجرها به علت تنوع در مواد اولیه، ابعاد، کاربری محصول و رنگ آن‌ها می‌باشد و بسته به شیوه تولید و نوع کاربردی که دارند نام‌های متفاوتی را به خود می‌گیرند.
آجرها می‌توانند در کف محوطه، نمای بیرونی، دیوارهای داخلی و سفت‌کاری به کار برده شوند. نخستین و با اهمیت ترین دلیلی که در آجرها تفاوت ایجاد می‌کند، مواد اولیه مصرفی کارخانجات است.